23.04.2024

Afrika'dan Anadolu'ya: 12. Dana Bayramı İzmir'de Kutlandı

Fotoğraflar ve Yazı: Nurten Gül Haberi Oku

  • Fotoğraf: Nurten Gül
  • Fotoğraf: Nurten Gül
  • Fotoğraf: Nurten Gül
  • Fotoğraf: Nurten Gül
  • Fotoğraf: Nurten Gül
  • Fotoğraf: Nurten Gül
  • Fotoğraf: Nurten Gül
  • Fotoğraf: Nurten Gül
  • Fotoğraf: Nurten Gül
  • Fotoğraf: Nurten Gül

‘Dana Bayramı' İzmir'de yaşayan "Afro-Türkler" (Afrika kökenli Türkiyeliler) tarafından bu yıl 12. kez resmi olarak kutlandı. Kadim Afrika halklarının en eski kültürel miraslarından biri olan ve doğanın uyanışını temsil eden 'Dana Bayramı' kutlamalarına Afro-Türkler dışında İzmir'de yaşayan diğer halklardan insanlar da büyük ilgi gösterdi.

Afro-Türkler'in günümüz Türkiye'sindeki sayıları tam bilinmiyorsa da, Osmanlı İmparatorluğu'nun son demlerine kadar yani 19. yüzyılın ikinci yarısında yasaklanana kadar köle veya tarım işçisi olarak Sudan, Kenya, Nijerya, Libya, Cezayir, Tunus gibi farklı bölgelerden onbinlerce insanın Osmanlı topraklarına getirildiği biliniyor. Ayrıca 1923 mübadelesinde Yunanistan'dan gelenler arasında Müslüman Afrikalılar'ın da bulunduğu biliniyor. 

Hayatlarına Anadolu'da devam eden Afro-Türkler'in 19. yüzyıldan, cumhuriyetin ilk yıllarına kadar kutladıkları "Dana Bayramı" uzun bir süre yasaklı kaldıktan sonra 2006 yılında Afro-Türk Derneği'nin kurulması ile birlikte yeniden can buldu.

2016 yılından sonra Konak Belediyesi'nın katkısı ile uluslararası boyut kazanan bu baharı karşılama ve bereket şenliği artık "Uluslararası Dana Bayramı Festivali" adıyla Afro-Türkler'in kültür ve geleneklerini yaşatmak amacıyla kutlanıyor.

Godya adı verilen Afrika topluluğu ileri gelenlerinin topladığı parayla alınan dananın, mayıs ayının ilk cumartesi kurban edilmesini de kapsayan kutlamalar Osmanlı döneminde üç hafta sürerken günümüzde bayram sadece iki gün sürüyor ve bayrama adını veren dana şenlik alanında sembolik olarak bulunduruluyor, kurban edilmiyor.

Afro Türkler'in kültüründeki Godyalar'ın oldukça önemli bir role sahip olduğu anlatılıyor. Bu kültürün doğal lideri olan yaşlı ve bilge kadınlar aynı zamanda topluluğun hafızasıydılar. Yaşadıkları travma nedeniyle parçalanmış ailelerin bilgileri onların belleğine emanetti. Kölelikten azad olanlar onların yardımı ile dağılmış ailelerini bulurlardı. Çocuklar ve yoksullar için yine Godyalar dayanışma örgütlerdi.

Konak Belediyesi'nin katkısı ile Afro-Türk Derneği tarafından tarafından "12. Uluslararası Dana Bayramı Festivali" Alsancak Türkan Saylan Kültür Merkezi'nde 12 Mayıs'ta açılan sergi ile başladı. "Hayatın İçinden Afro" fotoğraf sergisi açılışının ardından "Afrika'dan Anadolu'ya" başlıklı panel gerçekleştirildi. 

Etkinlikler kapsamında Tarihçi Prof. Dr. Nikki Brown,  Afro-Türk Derneği (Afrikalılar Kültür, Dayanışma ve Yardımlaşma Derneği) kurucu başkanı Mustafa Olpak'ın "Kenya'dan İstanbul'a Köle Kıyısı" adlı kitabı tanıtıldı, Erol Özdayı'nın fotoğraflarından oluşan slayt gösterisi, Afro-Türk Perküsyon Grubu'nun müzik dinletisi ve Turgay Karasolak'ın zeybek gösterisi yapıldı.

Afro-Türk Dayanışma Derneği Başkanı Şakir Doğuluer kutlamalara ilişkin yaptığı açıklamada şunları söyledi:  "Kurucu başkanımızı Mustafa Olpak önderliğinde, kaybolmaya yüz tutmuş kültürümüzü yaşatmak ve Afrikalı atalarımızın bize bıraktığı mirası bizden sonraki nesillere aktarabilmek gayesiyle, 2006 yılında derneğimizi kurduk. Yüzyıllar boyunca bu topraklarda farklı kültürlerle iç içe yaşayan biz Afro-Türkler, atalarımızın kadim geleneği, baharın müjdecisi "Dana Bayramı"nı bu sene 12. kez İzmirli hemşerilerimizle birlikte kutladık. İzmir'in çeşitli yerlerinde yaşayan Afro-Türkler bu etkinlikler kapsamında bir araya gelme imkanı buluyor."

Sergi açılışı ve panelin ardından Kıbrıs Şehitleri Caddesi'nde yapılan festival yürüyüşüne Konak Belediye Başkanı Sema Pektaş da eşlik etti.     

Dana Bayramı'nın ikinci gününde Buca, Kaynaklar'da neşe içinde geçen geleneksel piknik yapıldı. Piknikte İzmir Müzisyenler Derneği üyelerinin müzikleriyle danslar edildi, halaylar çekildi.