1950'li yıllarda konuşulmaya başlanan, 1954'te proje haline getirilen, 1982'de Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) kapsamında karar altına alınan Ilısu Barajı ve Hidroelektrik Santrali (HES) nedeniyle sular altında kalacak olan 12 bin yıllık tarihe sahip Hasankeyf'te ilk olarak kayalar dinamitle patlatılmıştı. Hasankeyf'te yer alan bazı tarihi eserler, 3 km mesafedeki TOKİ tarafından oluşturulan yeni yerleşim alanına taşınırken, Küçük Saray ve birçok tarihi yapı koruma adı altında betona gömülüyor. Dev şantiye araçları ile betonlaştırma ve yıkım çalışmaları devam ediyor. Ayrıca geçtiğimiz günlerde 150 yıllık tarihi çarşıyı zorla yıkarak işyerlerinden edilen esnafın bulunduğu bölgede kazı çalışmaları devam ediyor.
Hasankeyf'i Yaşatma Girişimi, projenin binlerce yıllık Hasankeyf tarihini ve yaşanmışlıkları yok edeceğine ve bilimsel olmadığı gibi kültür varlıklarını koruma kanununa da uygun olmadığını belirtiyor.
Hasankeyf'te doğup büyüyen Yaşar İridil 25 yaşında, evli ve bir bebeği olacak. Fakat evini ve mahallesini bırakıp gitmek istemiyor. Duygularını ise şöyle ifade ediyor; "Bizler bu mağaralardan çıkarıldık önce. Şimdi de buradan çıkartılıyoruz. Geçmişten günümüze kadar hep mağdur edildik. Bizler burayı isteyerek satmadık. İnsanlar korkudan ses çıkaramıyorlar. Yeni TOKİ evlerinin kirası çok yüksek. İstihdam gerekiyor öncelikle fakat devlet hiçbirisini bize sağlamadı. Bekar oldukları gerekçesiyle yeni yerleşkede insanlara ev verilmiyor. Hayvanları için barınak yapılmadığından, insanlar evlerini bırakıp, taşınmak istemiyorlar. Yeni yaptıkları yerde sular içilmiyor. Bu bir vicdan, insanlık meselesi... Yetkililere sesleniyorum, bu mağduriyetimizi gidersinler."
Şayet bir şey yapılmazsa, Hasankeyf başta olmak üzere 289 höyük, milyonlarca canlı, yüzlerce köy 50 yıllık bir baraj yüzünden sular altında kalacak. Binlerce insan işsiz kalıp, evlerinden, yurtlarından göç etmek zorunda kalacak.
GAP kalkınma ve barış getirmedi, tarımsal alanları yok etti. Hepimiz biliyoruz ki, bu bir insansızlaştırma ve zorla yapılan göç projesidir.
Hasankeyf için hala geç değil! Sular altında kalmadan önce bir şeyler yapabiliriz.
Damla Atak
16.11.2019 - Hasankeyf/Batman