20.04.2024

YENİ MAHALLE'NİN GİRİŞİNDE, KUMARA SÜRÜLMÜŞ HAYALLER

Yazı ve Fotoğraf: Elçin Turan Haberi Oku

  • Mahalledeki bir Roman evinin içeriden görüntüsü. Evin sakinlerinden Hatice şöyle diyor:
  •  Romanlar atlarını pis su atıklarının biriktiği bu alanda otlatıyor. Burada, ahırların hemen yanında, farelerin tepesine gerilmiş naylonda dev izler bıraktıkları derme çatma bir çadırda genç bir Roman çift yaşamaya çalışıyor.
  • Mahallenin girişindeki çadırların cepheden görüntüsü.
  • Mahalledeki Roman erkeklerin bir kısmı günlük yaklaşık 20 milyon yevmiyeyle yeni konteynlerin yapımında çalıştılar.
  • Çadırların olduğu alandan bir görüntü.
  • At arabalarının içinde mahalleden geçerek şehre doğru giden Romanlar.
  • İşten dönen ailelerini karşılayan çocuklar, toplanan atıkların ayrılmasında, düzenlemesinde yardımcı oluyorlar.
  • Çöp arıtma tesisinden çıkan atıklar, su yatağı boyunca mahalle içine kadar sızıyor.
  • Günlük ihtiyaçlarını karşılamaya yarayan mahallelinin kullandığı su, belediyenin su tankerleriyle konteynlerin çatısında bulunan su depolarına taşınıyor. Çadırlarda kalanların ise böyle bir imkanı bile yok; kadınlar ellerindeki bidonlara doldurdukları suyu çadırlarına taşıyor. Getirilen su çoğu zaman yetersiz kalıyor, ayrıca içme suyu olarak kullanılmayacak derecede sağlıksız. Sıklıkla temiz su satın alamadıkları için içmek zorunda kaldıkları bu su, Romanların hastalıklara maruz kalmalarının bir diğer sebebi.
  • Yeni prefabrik evlerin yapımı sırasında çocuklar iş makinalarının ve demir yığınlarının olduğu tehlikeli saha içindeydi.
  • Mahallede
  • Arkalarında yükselen dev apartmanların gölgesinde mahalledeki Roman çocukları kendi oyunlarını oynarken.
  • Mahalledeki küçük çocuklar çöp arıtma tesisinden gelen pisliğin arasında yaşarken bunun sebep olduğu hastalıklara maruz kalıyorlar.

 

Silivri'nin merkezinden 5 km uzaklıkta bulunan "Yeni Mahalle" ismindeki Roman mahallesi İstanbul'daki diğer Romanların büyük kısmının yaşam alanlarıyla ortak çoğu özelliği taşıyor. İstanbul Belediyesi'nin son yıllarda uyguladığı kentsel dönüşüm politikaları çerçevesinde Romanların şehir merkezinin dışında yerlere yerleştirilmeleri, şehir merkezinde yaşama hakkını elinde tutan tüketici kesimden farklı olarak türlü imkanlardan yoksun bırakılmaları, günlük kazançlarının temel yaşamsal faaliyetlerini sürdürmeye zorla ve sıkıntıyla yettiği, belediyenin ve yerel yönetimlerin, onların meslek bulma, barınma, sağlık, eğitim gibi sorunlarına çözüm üretmekten uzak olması, devletin Romanlarla ilgili olarak yürüttüğü politikanın saldırgan ve eşitlik'ten yoksun niteliğini tanımlıyor.

Yeni Mahalle, tepede geniş bir arazi üzerine kurulmuş küçük bir alan içindeki 40 haneden oluşan bir Roman mahallesi. Romanların bir kısmı "konteyn" denilen prefabrik evlerde kalırken, bir kısmı çadırlarda yaşıyor. Romanlar'ın hurda toplamak için kullandıkları at arabaları aynı zamanda şehir merkeziyle de bağlantılarını sağlayan tek vasıta çünkü belediyenin buraya tahsis ettiği herhangi bir ulaşım aracı yok. Yani içlerinden birinin dediği gibi acil hastası olan birinin hastaneye yetiştirilnesi neredeyse imkansız. Yeni Mahalle'de yaşamı zorlaştıran bir diğer sorun da, Çöp Arıtma Tesisi'nin mahallenin hemen girişinde bulunması. Tesisten çıkan tüm pis atıklar; çamur yığınları boyunca ve su birikintileri yoluyla prefabriklerin önünde toplanıyor, çadırların içine kadar sızıyor. Çadırlar, prefabrik evlerin kapladığı alanın biraz dışında çamurlu bölgenin içine kurulmuş,bunlar zeminden birkaç kat üst üste serilmiş halılarla ayrılıyor. Roman çocuklar, bu alandan ayrı temiz bir oyun alanına sahip olmadıklarından, bütün bu çöp yığının arasında oyun oynuyorlar. Tesisten çıkan çöp atıklarının neden olduğu sağlıksız ortamda üreyen farelerin ve yine fabrikadan yükselen kötü havanın sebep olduğu astım bronşit gibi türlü hastalıklar bebeklerden yetişkinlere kadar burada yaşayan herkesi etkiliyor.

Yeni Mahalle'nin 3-4 senelik bir geçmişi var; öncesinde buradan daha aşağıda, merkeze yakın Harmanlık isminde bir yerde, çadırlarda yaşarlarken; çadırların olduğu bu yeri su alması sonucu belediyeden görevliler Harmanlık'a gelip kendilerine anahtar teslim ikişer katlı ev yapacakları sözünü verdi. Bunun üzerine şimdi yaşadıları Yeni Mahalle'ye gelen Romanlar, önceden hazırlanmış prefabrik evler bulacakları yerde çatısı yapılmamış duvarlarla karşılaştılar. Böylece evlerin tamamlanması Romanların kendilerine kaldı, ev verilmeyenler de bu çamurla ve çöple örtülü düz alanlarda çadır kurdular. Bir Roman kadın buraya nasıl getirildikleri ve belediyenin tavrıyla ile ilgili olarak şöyle diyor: "Dışarıdan tanımadığımız etkili insanlar geliyor mesela diyor ki başkana, 'buranın kapısı penceresi yok'. Hani, yapmıyorlar!Belediye dikti 3 duvar bıraktı. Yağmur içeri akıyordu. Biz yaptık kalanını. Madem yapıyorsun bunun çatısını camını yap. Konteynler ışıklar gittiği vakit kışın buz gibi oluyor. Kapısını getirse camının getirmez; camını getirse çatısını getirmez. Kat daire istemiyoruz biz, yer evi istiyoruz. Benim ayağım toprağa değecek. Kulelere çıkamam ben. Ödeme şartıyla yapsın istedik yer evini. Her ay 100 lira öderdik". Böylece Silivri'nin merkezinden çok daha uzağa yerleştirilmeleri ve belediyenin kendilerine merkezle bağlantılarını sağlayacak bir ulaşım aracı vermemiş olması onları bir kez daha gönderildikleri bu yerle ilgili hayal kırıklığına uğrattı. İçlerinden biri durumu şöyle anlatıyor: "Harmanlık'ta otururken çadırlar yandı, çocuklar öldü. Bu mahalleye geldik ama burada da içtiğimiz su su değil. Çöpün yanında olduğumuzdan çoluk çocuk hasta oluyor. Bizi buraya göndererek toplum dışı yaptılar. Kaç senedir buranın yerlisiyiz insan muamalesi yapmıyorlar. Aşağılıyorlar bizi; Çingene diyorlar". Romanlar Yeni Mahalle'ye göre önceki yaşadıkları yerin, Harmanlık'ın, en azından merkeze yakınlığından memnun olduklarını vurguluyorlar; "Önce çarşıya yakın bir yerdeydik, burada uzağa atıldık. Yaz oldu mu arıtma tesisinin kokusu bizi mahvediyor. Dışlanmışlık hissi ekleniyor bir de üstüne" diyor bir diğeri. Mahalleden bir başkası yaşadıkları yeri ve devletin kendilerine yönelik kısıtlamalarını şu şekilde anlatıyor: "Eczane yok, taksi durağı yok. Gece tut ki banim kızanım fenalaştı. Araba varsa götürebilirim taksiye, yoksa yok. Bizim hükümetimiz bize iş vermezse, çoluk çocuğun elini tutmazsa bu insan ne yapacak?. Niye bir fabrika açmıyorlar da çalıştırmıyorlar. Seçim zamanları buraya gelip bizlere 'sizinle gülüp sizinle ağlayacağım, kocalarınıza belediyede iş vereceğim, sizleri kandırdılar ama ben sizi Sillivri'nin içine yerleştireceğim' diyolar".

Mahalledeki Romanların neredeyse tamamı hurda toplayıcılığı ile geçiniyor. Günlük kazançları genellikle10 lirayı geçmiyor. Bu da bir ailenin gündelik ihtiyaçlarını bile karşılamaya yetmiyor. Mahalledekilerin bir kısmı belediyeye bağlı Silivri Gıda Bankası Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği'nden her ay bir miktar yemek paketi alıyor. Ancak bu paketler hane içindekilerin sayısına göre belirlenmiyor, bu yüzden kalabalık aileler için bu paketler yetersiz kalıyor. Aldıkları bazı ürünleri tarihinin geçmiş olması, bu "yardım paketleri" ile ilgili bir diğer sıkıntı. "Ekmek kalmadı bize yani; ölmeyelim diye zorla yaşıyoruz" diyor Romanlardan biri nasıl geçindiklerini anlatırken.

Şimdilerde mahalle içinde, Belediye'den ekiplerin çadırlarda olanların yerleşmeleri için başladıkları yeni prefabrik konutların inşası sürüyor ancak Romanlar daha önce de böyle benzer çalışmaların başlatılıp yarım bırakılmasına defalarca şahit olduklarından, bir kısmı bunun politikadan öteye gitmediğini savunuyor. Evler yapılacak bile olsa; bu sağlıksız yaşam alanı ve Roman olmalarıyla ilgili olarak maruz bırakıldıkları ekonomik ve toplumsal dışlanmışlık, dönüştürülmeyi bekleyen devasa sorunlar olarak ortada hala.